Hoxe é un gran día das Letras Galegas en Guitiriz

Díaz Castro, á dereita, nunha das homenaxes que lle
renderon en Guitiriz nos anos oitenta 

Pois hoxe voume de festa a Guitiriz. Non é que poida ser un gran día, que diría outro poeta e cantor, J. Manuel Serrat, é que, sen dúbida, será un gran día. Alí homenaxéase á figura das Letras Galegas 2014, Xosé María Díaz Castro (Os Vilares, 1914-1990). Alí a súa patria natal, alí toda a miña familia de sangue, incluído o escritor e tradutor. Por ese dobre motivo, que en realidade é un só, entenderá o amig@ lector que non queira perderme a solemne liturxia que esta mañá oficiará a Real Academia Galega e o concello guitiricense.  E se podo, e déixanme ocupar espazo, activarei a miña modesta videocámara para gravar personaxes, escenas e escenarios que logo manexarei por activa e por pasiva para deixalo nunha reportaxe que enriqueza a tamén humildísima e particular videoteca. Non todos os días concédenlle o galardón das Letras Galegas a un parente así que hai que multiplicar os recursos para sacarlle o maior proveito a este gran acontecemento. O poeta, Xosé do Vilariño, é primo segundo meu, primo irmán do meu pai, fillo dunha irmá do meu avó paterno, Nicolás dos Manchás, personaxe lendario na súa época, que se perpetuará no libro "Os Vilares lareira de soños", que escribe actualmente a vilarega Pastora Veres, por encargo doutro desaparecido e ilustre vate chairego, Manuel María, moi amigo de Díaz Castro. A obra será complementada cun documental que elabora Cibrán Tenreiro. Xa podemos falar, por tanto, da "saga" mancharenga dos Castro. O homenaxeado autor de "Nimbos" motiva a recuperación dalgunhas historias da familia. Pero ao que iamos, ao que imos hoxe a Guitiriz é a concelebrar a entronización oficial de Xosé María Díaz Castro no universo das Letras Galegas e, como dixo o presidente da RAG, Xesús Alonso Montero, nos actos do centenario no pasado mes de febreiro, mesmo máis aló do territorio patrio, "os seus poemas poden porse á beira  doutros grandes poetas de todas as Españas e quizais dunha boa parte de Europa". Honra á poesía, honra ao talento creativo, honra a un chairego que onde queira que estea vivirá esta xornada sumido no máis absoluto rubor porque era outro dos grandes humildes, que declinaba protagonismos e cuxa modestia lle impedía xustificar as homenaxes e agasallos que lle renderon nos últimos anos da súa vida. Para terminar, agregarei a estas liñas, unha reflexión en clave poética que hai algún tempo remitiume o meu irmán maior, José Carlos (Pepe), escritor de vocación tardía, talvez porque antes non tiña tempo, que inviste as súas horas de xubilado, aló en Madrid, en "facer" poesía, escoitar música clásica, exercitar a narrativa (ten unha novela no caixón), sen esquecer a súa paixón pola bibliofilia, entre outras aficións. 

 Versos levados do vento

(unhas verbas sobre o poeta e a súa terra)

Adoecidos ventos,

–bravíos na beiramar e aínda indómitos

pola Ventisca, do Buriz–,

andan a zoar, fuxidíos

por tesos e cordais,

por chairas e por ríos.

Nese aloucado vagar,

recolleitan e ata levan, a Madrid,

fragmentos de Xosé María

–anacos de si mesmo, como el di–

atopados por camiños esquecidos,

no cume dun monte ou nos meandros dun río.

Mais, nun longo percorrer,

mesmo, os ventos, queren repouso.

E non sería estraño que,

con eses acougos,

os recolleitos anacos –versos–, do poeta,

tivesen algo que ver.

Versos soñados nos Vilares,

no Vilariño e noutras aldeas de Guitiriz;

e en Mondoñedo, e en Madrid;

señardoso el desta súa terra,

que tan fondamente

sentiu, amaou, e, á vez, chorou.

Versos de lucentes verbas

saídas da alma;

nimbos de lus

que, cousa a cousa,

con amor e fulgor unidos,

quixesen alumar este tolo mundo.

Quen me dera,

da súa cinza de rosas, apañar un goxo,

unxir con ela a mirada,

espallala nestas páxinas e

versificar un agasallo

mellor que o que aquí deixo!

E quen me dera

fuxir do tempo,

–ese inimigo que levo dentro–,

e, en longas andainas, pasear

por esta Terra, de terras e poetas,

pola que el paseou!

Vagar por ela,

enfeitizado coas lembranzas

da miña nenez e nacente mocidade.

Ir aos Vilares e ás Reixas;

aos Manchás e a Lea;

ao Buriz e á miña Xiá, tan querida!

E ir, tamén, a Sinde e a Labrada,

e a outros fermosos lugares,

polos que el andou,

e nos que tanto pensou. E, por eles,

sentir o nume, que el sentiu,

destas terras chairegas!

Lembro, cando, en Xiá,

ía eu á chousa de baixo,

a buscar a egua.

Con medo, sacáballe a solta,

poñíalle o cabeceiro e

montaba, a pelo, nela.

E non esquezo o Portopedrás,

nin os Montes de Sinde que o rodean

nin o camiño que alí vai,

nin o penedo que, cerca deste, hai:

aquela morea de rochas coas que, de neno,

seica enredaba un xigante.

Oh! Quen puidera

camiñar por cómaros e carreiros,

ollar montes e carballeiras,

lousados, pedras e casas vellas!

Entrar nas palleiras e,

ao arrecendo da “herbaseca”, espertar nelas!

E aínda pido ao Ceo un milagre:

que, do saber de Xosé María

e da súa sensibilidade,

me achegue unhas faiscas,

agora que ando, ás presas,

cego co degoro de abranguer o mundo.

Mais, nun agasallo,

o tempo é do agasallado

e non compre roubarllo,

nin ser pesado: non é maneira fina.

Falen pois poetas novos ou vellos e ledos,

e deixe de escribir, daquela, este que asina.

                                                                           Pepe Castro